Yazar : Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
Yayınlanma tarihi : 25 Ocak 2023
Askeri ve sivil havacılıkta uçuş ve yer ekiplerinin bedensel ve zihinsel sağlıkları uçuş emniyeti açısından çok önemlidir. ‘İnsan faktörü uzmanları’ sayılan uçuş hekimleri ve havacılık psikologları, uçuş ve yer ekiplerinin sağlıklarının gözlemcisi ve karar vericileridir. Onların özellikle uçuş sürecinde bilişsel ve tıbbi inkapasitasyon durumlarına girmemeleri için önlemler almaktan sorumludurlar. Ülkemizde yetkilendirilmiş bulunan 21 hastanenin AeMC’lerinde yılda binlerce havacı sağlık kontrolleri (uçuş ve yer görevlerine tıbbi uygunluk değerlendirmeleri) yapılırken, Havacılık Tıbbı Derneklerimiz de buralarda görevli uçuş hekimlerinin bilgilerini arttırma ve tazeleme bağlamında bilimsel toplantılar düzenlemektedir. Kongre, sempozyum, çalıştay ve kurs kapıları hekimler dışındaki ilgilenenlere de açık olup, pilot, kabin, ATC ve diğer havacılardan da katılımlar olmaktadır.
Havacılık ve Uzay Tıbbı Derneklerimiz bilimsel toplantılar, havacılık psikolojisi kursları ve akran destek eğitimleri yapmakta; bu eğitimler SHGM tarafından onaylanıp kredilendirilmektedir. Aşağıda 2021 başı ile 2023 yılı başı arasındaki 2 yıllık periyodda yapılan toplantı (kongre, çalıştay, panel, kurs) ve anket çalışmalarının başlıkları sıralanmıştır:
– 13 Nisan 2021: Eskişehir Teknik Üniversitesi tarafından düzenlenen ‘Pilot Akran Destek Programı: Neredeyiz? Neler Yapılmalı?’ paneli,
– 19 Nisan 2021: Eskişehir Teknik Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesinin düzenlediği Havaaracı Kazalarının HFACS Modeli ile Analizi toplantısı,
– 15-17 Ekim 2021: Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformu Yıllık Kongresi (HUTP-21). Ana tema Havacılık Personeli Alkol ve Psikoaktif Madde Kontrollerine ait Talimat (SHT-APAM) idi. Ayrıca; Hava Trafik Kontrolörlerinin Sağlık sorunları, Kovid-19, Akran Destek Programı ve Havacılık Tıp Merkezlerinin sorunları da tartışıldı. Yurtdışından Dr. Roland Vermieren (ESAM) ve Prof. John Barbur (London City Univ) davet edildi ve sunumlar yaptı.
– 4-5 Aralık 2021: 3’üncü Havacılık, Uzay ve Psikoloji Kongresi. Ana tema ‘Akran Destek Programı’ olmakla birlikte, havacılık ve uzay psikolojisinin yan konularında da bildiriler sunuldu.
– 26 Aralık 2021: HUTP tarafından düzenlenen online eğitim toplantısının konu başlığı “Onkolojik ve Hematolojik Hastalıklarda Uçuş Değerlendirilmesi” idi.
-12 Haziran 2022: Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformunun (HUTP) çevrim içi yapılan toplantısının ana teması, “Uçucularda İlaç Kullanımı” idi.
– 16 Eylül 2022: SHGM’nin düzenlediği ‘Sivil Havacılık Sağlık Mevzuatı ve Tıp Kongreleri Çalıştayı’nda uçuş hekimleri konuyla ilgili sunumlar yaptı.
– 13-15 Ekim 2022: HUTP-22 Yıllık Kongresinde ana tema ‘Uçuş Ekipleri Yorgunluğu’ idi ve konuyla ilgili 12 sunum yapıldı. Ayrıca uzay tıbbıyla ilgili 4, Kovid-19 pandemisiyle ilgili 3, kadın uçuş ekipleriyle ilgili 2 konuşma yer aldı.
– 3-4 Aralık 2022: 4’üncü Havacılık, Uzay ve Psikoloji Kongresi. Ana teması ‘Havacılıkta İşe Alım Süreçleri’ idi. Kongrenin değerli yabancı konuğu ‘European Association for Aviation Psychology’ (EAAP) Başkanı Psk. Gunnar Steinhart 2 konuşma yaptı. Kongre sürecindeki 21 konuşmanın çoğu uçuş ve yer ekiplerinin seçimleriyle ilgili idi; ayrıca 4 uzay tıbbı ve 1 CRM sunumu vardı…
Kurs ve Eğitimler
– Ocak-Şubat 2021: Havacılık Tıbbı Derneği tarafından, 2 havayolu şirketi ile TALPA pilot gruplarına Pilot Akran Destek eğitimi verildi. 2,5 gün süren 20 saatlik kurslara her gruptan 15-20’şer pilot katıldı ve ‘Peer’ sertifikası aldı.
– 17-21 Kasım 2021: Havacılık Tıbbı Derneği tarafından 6’ncı Dönem Havacılık ve Uzay Psikolojisi Sertifika Kursu online yapıldı.
– 6-10 Haziran 2022: Eskişehir USAEM’de ‘Havacılık Psikolojisi’ kursu düzenlendi.
– 26-30 Eylül 2022: Avrupa Havacılık Psikologları Birliği (EAAP) tarafından Cebelitarık’ta (Gibraltar) yapılan 34’üncü Konferansa psikologlarımız bildirilerle katıldı.
– 14-15 Ocak 2023: Havacılık Tıbbı Derneği tarafından, bir havayolu şirketi kabin memurlarına Akran Destek Programı Eğitimi verildi.
Başka Kongre Katılımları
– 22-24 Eylül 2022: TÜBİTAK ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi organizasyonu ile Gaziantep’te yapılan Teknobilim Şenliğinde Havacılık Tıbbı Derneği temsilcisi tarafından ‘Uzayda İnsan Faktörleri’ başlıklı bir sunum yapıldı.
– 10-13 Kasım 2022: Antalya’da yapılan 38’inci Türk Kardiyoloji Derneği Kongresi’nde Havacılık Tıbbı Derneği ile HUTP Derneği üyelerinin oluşturduğu ‘Havacılık Kardiyolojisi Çalışma Grubu’ bildiriler sundu.
– 16-20 Kasım 2022: Antalya’da yapılan 43’üncü Ulusal KBB Kongresi’nde ‘Uçucularda KBB Sorunları Değerlendirme, Tedavi ve Öneriler’ başlıklı bildiri, bir Havacılık Tıbbı Derneği üyesi tarafından havacı olmayan meslektaşlara sunularak farkındalık yaratıldı.
Yorgunluk Anketi Çalışması
– 1 Mart-20 Haziran 2022: Havacılık Tıbbı Derneği, sivil havacılık pilotlarının yorgunluk sorununu irdeleyen anonim bir anket çalışması yaptı. Sektördeki sayının %10’una tekabül eden 802 aktif havayolu pilotunun katıldığı anketin sonuç raporu bazı medyalarda yayınlandı. Çok sayıda pilot internet ortamında anketi takdirle karşıladı ve teşekkür etti.
– 28 Ağustos – 10 Ekim 2022: İkinci Dönem Pilot Yorgunluk Anketi yapıldı. Bu kez 716 katılımcının doldurduğu anket formlarından gene yüksek düzeyde yorgunluk oranları yansıtıldığı görüldü. Bulgular internet ortamlarında (bazı havacılık siteleri ve Dernek web sayfalarında) yayınlanarak sektörün dikkatine sunuldu…
Öyle görünüyor ki; havacılık sektöründe uçuş hekimleri kadar sürekli eğitim alan; bilimsel toplantı katılımlarıyla yıllık kredi puanı toplayan (puanı tamamlayamazsa işini yapamayan) başka bir grup yoktur. Bu, çağdaş tıbbın dinamik yapısı gereği tanı ve tedavi yöntemlerinin sıklıkla değiştiği bir alan olmasıyla ilgilidir. Ama diğer taraftan hekimlerin yenilikleri izleme ve kendilerini geliştirme motivasyonlarıyla da ilgili olabilir.
Fark edilmesi gereken diğer bir konu da, bu eğitim toplantılarının çoğunun Derneklerimiz tarafından (SHGM ile işbirliği içinde) özveriyle yapılıyor olmasıdır. Bunların, uçuş hekimleri ile havacılık psikologlarının, ülkemiz sivil havacılığının “Emniyetli Uçuşlar ve Sıfır Kaza-Kırım” hedefine mütevazı katkıları olduğunu ve takdiri hak ettiğini düşünmekteyiz…
Son Yorumlar