Romatoid artrit (RA) her ne kadar eklemleri ilgilendirse de, diğer sistemik organları da etkilediği bilinen otoimmün bir hastalıktır. DA’nın komplikasyonu olarak görülebilen anemi pilotların G toleransını etkiler. Özellikle askeri uçuş doktorları görevin emniyetli bir şekilde yapılabilmesi için bu tip rahatsızlardaki tüm detayları çok iyi bilmelidirler.
RA, karakteristik olarak kronik yangıyla birlikte sinoviyal eklemlerde ilerleyen, bütünlük ve fonksiyon kaybına neden olan otoimmün bir hastalıktır. Her ne kadar nedeni tam oalrak bilinmemekte ise de, genetik ve çevresel faktörler birlikte rol oynamaktadır. Amerikan nüfusunun %1′i bu hastalıktan etkilenmektedir; bu, dünya ortalamasına yakın bir orandır. Tipik olarak başlangıç 30-50 yaşlarındadır ve kadınlarda erkeklerin 2 katıdır. Genellikle aylar ya da haftalar süren ve birden fazla eklemde ortaya çıkan ağrı ve sertlik gibi semptomlarla başlar. Eklemler dokunmaya duyarlı ve sıcaktır, fakat eritematöz değildir. Hastalığın sistemik semptomları ise yorgunluk, ateş, kilo kaybı, zayıflık, halsizlik ve depresyondur. RA perikardit, plevrit, oküler bozukluklar ve vaskulit gibi rahatsızlıkları tetikleyecek kadar ilerleyebilir. Hafif bozukluklardan, ağrılı fonksiyonel bozukluklara, hattâ ölüme kadar gidebilir. RA hastalarının sakat kalma riski normal insanlara göre 7 kat fazladır. Hastalık ilerledikçe yaşam masrafları yükselir, yaşam kalitesi düşer. Tedavisiz olguların %20-30′u tanı koyulduktan sonraki birkaç yıl içinde kalıcı olarak iş görmez hale gelir. RA tanısı hastanın öyküsü, kinik ve laboratuvar bulgularına göre konulur. American Rheumatism Association hastalıkla ilgili 7 faktör belirlemiştir. Doğru tanı için bunlardan en az 4′ünün varlığı gerekmektedir. Bunlar;
1. Eklemlerde 1 saatten fazla görülen sabah katılığı
2. Üç veya daha fazla eklemde artrit
3. Elde artrit
4. Eklemlerde iki taraflı tutulum
5. RF (+)
6. Romatoid nodüller
7. Radyolojik RA bulguları
Hastalığın ayırıcı tanısında, infeksiyonla ilintili arthropatiler, seronegatif spondiloartropatiler ve sistemik lupus ertitematous gibi diğer bağ doku hastalıkları dikkate alınmalıdır. Fibromiyalji, hemekramatozis, enfekte endokardit, poliartiküler gut, polimiyalji romatika, sarkoidosis, Still hastalığı ve viral artritler de düşünülmelidir. Eğer Gut’tan şüpheleniliyorsa, kesin tanı için eklem aspirasyonu uygulanmalıdır. Hastalığın seyrinin dikkatle izlenmesi, fizik muayene, laboratuvar çalışmaları ve radyolojik bulgularının tam olması, RA’i diğer hastalıklardan ayırmaya yardımcı olabilir. Eğer tanı hakkında halâ kaygılar mevcutsa, romatolog tarafından görülmelidir. RA, Amerikan Hava K’de pek endişe yaratmamaktadır. Deniz ve Kara K’de bu hastalığı sınıflandırmalarına almasalar da, Hava K, RA’yı romatizmal hastalıklar sınıfına almıştır. Her 3 Kuvvet de yan etkilerin tam olarak incelenmiş olması kaydıyla devamlı ilaç kullanımıyla uçuşa izin vermektedir. Pilotun perfonsmans gerektirecek değerlendirmesinin sebebi, hastalığın tanısı ve devamında gelen sürekli Etanercept ve Piroxicam kullanımıdır. 1. Sınıf pilotların her an için yardımcı pilot desteği olmadan uçağı uçurabilmesi beklenir.
RA, fonksiyon kaybına neden olacak eklem hasarlanması olarak tanımlanmıştır. Genel olarak hastalıktan zarar gören eklemler bilekler ve ellerdeki metakarpofalangial ve proksimal interfalangial eklemlerdir. El çabukluğu ve kritik zamanlarda her yönde hareket kaabiliyeti pilotun performansı için çok önemlidir. Deniz ve Hava K. için yapılan fiziksel tetkikler çok katıdır; esneklik ve tolerans gösterilmesi söz konusu değildir. Bu pilot 1700 uçuş saatiyle oldukça deneyimlidir. Pilotun deneyim düzeyi, hastalıktan kötü etkilenecek yeteneklerini değiştirmeyecek kadar yüksektir.
Uçuş doktorları özellikle askeri alanda çalışanlar RA’nın komplikasyonlarını ve pilotu nasıl etkileyeceğini dikkate almak zorundadır. Hastaların 3/4′ü kronik anemiye yakalanır ve bunların ¼’ü demir tedavisi görmek zorunda kalır. Kansızlığın sonucu olarak sersemlik ve G toleransı azalması görülebilir ve bu durumda uçuştan alıkoyma gerekir. Pericardit ya da miyocardit gibi kardiyak komplikasyonlar nadir olarak görülür; bazen de asemptomatik seyredebilir. Çapraz bağ dokuların tenosinovitine bağlı olarak dengesizlik görülebilir. Episiklerit gibi göz komplikasyonları nadir de olsa görülebilir. RA hastalarında lenfoma ve lösemi görülme olasılığı normale göre 2-3 kat daha fazladır. Akciğer nodülleri, cricoarytenoid eklem iltahabı ve plevrit, solunumla ilgili komplikasyonlardır. Vaskülitler, arteritler (özellikle distal), periferik nöropati, deri lezyonları, organ arteritleri ve koroner arterit, miyokard infarkt riskinin artması gibi başka komplikasyonlar da görülebilir. Buunlar eklem deformasyonlarına sebeb olarak hastalık ilerledikçe gelişme gösterebilir. Ellerde başlayan eklem bozuklukları dirsek, metakarpofalangial eklemlerde deformasyonlara neden olabilir. Bu arada tendon kopması riskinin artmasını, popliteal kistleri ve karpal tünel sendromlarını da komplikasyonlar içinde sayabiliriz.
Sonuç: 1. Sınıf bir pilotun RA olması uçuş doktoru için kompleks bir olaydır. Hastalığın ciddiyeti yanı sıra eklemlerdeki hasarın boyutu ve özellikle bilekler, eller, dizler ve ayaklardaki ilerleme önemlidir. Bu bölgelerdeki patolojik değişiklikler pilotun durumunu ve geleceğini etkileyebilir. Bu pilot tedavi sürecinde uçuş becerilerini, kavrama yeteneğini ve bacak gücünü koruyabilmiştir ki, bunlar lövye ve pedallar için çok önemlidir. Bitkinlik ve zayıflık gibi semptomlar pilotu uzun ve karmaşık görevlerde zorlayabilir. Düzenli olarak Etanercept ve Piroxicam kullanan bu vak’a egzersiz rutinlerini eksiksiz yerine getirebilmiş, ayrıca bitkinlik göstermeden uçabilmiştir. İlaç yan etkisi de görülmemiştir. Bu nedenle kendisine RA için ayrıcalıklı davranılmıştır. Uçuş muafiyeti (waiver statüsü; OML) söz konusu olduğunda bir pilot, hastalığın ilerleyişi ve ilişkili komplikasyonlar yönünden sürekli olarak gözlem altında tutulmalıdır.
Kaynak: Moszyk DJ, Sulit DJ. Rheumatoid arthritis in a military aviator. Aviat Space Environ Med 2007;78:63-66
Çeviri: Dr. Abdullah Öksüz
Son Yorumlar