Kuş Kazaları

Son 20 yılda kuş çarpması nedeniyle sivil uçuşlarda 18 büyük kaza meydana geldi ve 200 kişi öldü.

1. Ekim 1960: Bugüne kadar kuşların neden olduğu en büyük kaza, Eastern Airlines’a ait Lockheed L-188 Electra tipi uçağın Boston Logan Havaalanı’ndan kalkışında yaşandı. Uçağın 4 motoru da içine kuşların girmesi nedeniyle durdu ve uçak 300 ft’den denize çakıldı. 9 yolcu kurtulurken, 62 kişi hayatını kaybetti. Kuşların ağırlıkları sadece 80 gram olduğu halde sayılarının çok fazla olması ve motorun dizaynı, motorların durmasına neden oldu.
2. 1962 yılında United Airlines’a ait Vickers Viscount tipi uçak 6 bin ft’te kuğulara çarptı. Uçağın kuyruk kanatçığı koptu, kontrol kayboldu ve düştü. 17 kişi öldü.
3. Temmuz 1962: DC-8 tipi bir uçak Lahor üzerindeyken bir kartal camı parçalayarak kokpite girdi. 5,5 kilo ağırlığındaki kuşun çarpması sonucu pilotlardan biri öldü, diğeri yaralandı.
4. 12 Kasım 1975: Overseas National Airlines’a ait bir DC-10 uçağı 139 yolcusuyla JFK New York’tan kalkışında martı sürüsüne girdi. 3 numaralı motor yanarak patladı ve kanattaki yakıt depoları alev aldı. Kalkıştan vazgeçen uçak durduktan sonra kısa sürede tamamen yandı. Uçaktakilerin hepsinin havayolu personeli olması sayesinde uçağın çok kısa bir sürede boşaltılması sonucunda sadece 11 kişi hafif yaralandı. 5. 15 Eylül 1988: Habeşistan’da Bahar Dar Havaalanı’ndan kalkan bir Boeing 737-200′nin her 2 motoruna da güvercinler girdi. 2 motoru da arızalanan uçağın pilotları havaalanından 10 km uzaktaki bölgede yere acil iniş yapmak istedi. İnişte dere yatağına giren uçak yanarak parçalandı 104 yolcudan 21 kişi yaralanırken, 35 kişi öldü.
6. 26 Ekim 1992: Calgary International Havalimanı’na inişe geçen bir KLM B-747 uçağı Kanada’dan göç etmekte olan kaz sürüsüne daldı. Olay tam iniş sırasında olduğundan uçak normal bir şekilde indi.
7. 1995 yılında ABD Hava Kuvvetlerine ait bir AWACS uçağının motorlarına kazların girmesi sonucu uçak düştü, 24 kişi öldü.
8. 9 Ocak 1998: Houston’dan kalkan Delta Airlines’a ait B-727 uçağı, 6 bin ft’de Kanada’dan güneye göç eden kaz sürüsüne girdi. Her 3 motoru, slatleri, radar radomu ve pitot tüpleri hasar görmesine rağmen motorları çalışmaya devam etti. Uçak salimen yere indi.
9. 29 Nisan 2007: Manchester’den kalkan Boeing 757-200 Thomson Fly uçağının sağ motoruna giren kuşlar motorun hasar görmesine neden oldu. Büyük bir patlama ve ardından gelen büyük bir alev kümesi çıkaran motor pilotlar tarafından kapatılarak kalktığı meydana 221 yolcusuyla salimen geri döndü.
10. 10 Kasım 2008: Ryanair’in Boeing 737-800 uçağı, Roma’daki Ciampino Havaalanı’na iniş için alçalırken uçağa ve motorlarına kuşlar çarptı. Pilotlar acil inişi biraz sertçe yaparak, pist sonuna doğru ancak durabildi. Uçağın sol iniş takımı dikmelerinin kanadı parçalayıp geçerken yakıt tanklarını delmemesi ve sol motorun pistte kıvılcımlar çıkartarak sürüklendiği halde yangın çıkmaması büyük şanstı. Uçak pistte durur durmaz hava yastıklarından kayarak uçağı terk eden yolculardan yaralanan olmadı.
11. 15 Ocak 2009: Kuzey Carolina’ya gitmek üzere New York LaGuardia Havaalanı’ndan havalanan US Airways’e ait Airbus A 320 tipi uçak, kalkıştan kısa bir süre sonra kaz sürüsüne girdi. Uçağın her iki motorunda da birbiri ardına meydana gelen patlamaların ardından yangın çıktı. Uçak bu sırada 3 bin ft irtifada bulunuyordu. Pilotlar yakındaki bir havaalanına inmeye niyetlendilerse de, bunun imkânsız olduğunu anlayınca Hudson Nehri’ne inmeyi plânladılar. Kuleye durumu rapor ettikten sonra yolculara da emercensi iniş bilgisi verdiler. Yolculardan bazılarının “Tanrım günahlarımı affet” biçiminde dua ettikleri bildirildi. Civardaki gökdelenlerden olayı izleyenler, inişin aynen “piste iner gibi” kontrollü ve düzgün olduğunu söylediler. Uzun süre batmadan su üstünde kalan uçakta kapılar açıldı, yolcular acil iniş hava yastıkları ve kanat üstü emercensi exit’leri kullanılarak tahliye edildi. O sırada bir yolcu vapuru da kurtarma çalışmalarına katıldı. Helikopterle kaza yerine indirilen dalgıçlar, buz gibi suya düşen 2 kadın yolcuyu kurtardı. Kaptan pilot Chesly B. Sullenberger denizcilik kurallarına uygun biçimde, uçağın içindeki diz boyu yükselen suya ve her an batma ihtimaline karşın uçakta yolcu kalmadığına emin olmak için kabini 2 kez kontrol ettikten sonra uçaktan ayrıldı. 146 yolcu ve 5 mürettebatın kurtulduğu kazada uçağın nehre batışını kaptan pilot bir tekneden izledi. Amerikan Hava Kuvvetlerinde F-4 pilotu olarak görev yaptıktan sonra emekli olan ve 1980 yılından itibaren sivil havacılıkta görev yapan kaptan pilot Sullenberger Amerika’da kahraman ilan edildi ve kendisine senatörlük teklif edildi. İkinci pilotun, çarpmadan biraz önce kaz sürüsünü fark ederek, “ne mükemmel bir V uçuşu değil mi?” dediği, Kaptan’ın 19,663; ikinci pilotun 15,643 saatlik uçuş tecrübesi olduğu yazıldı. Toplam uçuş deneyimleri 92 yıl olan 3 kişilik kabin ekibi ise soğukkanlılıkla yolcuların can yeleği giymesine yardımcı oldu, kapılar açılınca panikle birbirlerini ezmeden tahliyelerine yardım ettiler.

FAA Araştırmaları, Raporlar

FAA, Amerika’da kuşların neden olduğu havacılık kazalarının yılda 600 milyon dolarlık masraf çıkardığını rapor ediyor. Yalnız 2003 yılında Hava Kuvvetleri 4.300, sivil havacılık 5.900 kuş çarpması rapor etmiş. Kuş çarpmaları: %40 kalkışta, %10 ilk yükselmede, %13 son yaklaşmada, %35 iniş sırasında oluyor. Bir FAA araştırmasına göre, 1989-1991 arasında 1.556 uçağın yaptığı 3.163.000 operasyon sonunda sadece 644 motora kuş çarpması olayı tespit edilmiş. Bu da, her 10.000 uçuşta 2.04 olay demektir.

Kuş sürülerinin kalabalık olması durumunda radarlar tarafından görülebiliyor; gerekli uyarılar ve rota değişiklikleri yapılıyor. Uçakların gövde, motor ve camları kuş çarpmalarına dayanıklı olarak tasarlanmasına rağmen özellikle büyük kuşların çarpması sonucu motorlar ile 6 cm kalınlığındaki kokpit camları büyük hasar görebiliyor. Kuş çarpması neticesinde motordan kopan pallerin motor kaputunu delerek kabine girmesi veya kanattaki yakıt tanklarına hasar vererek yangın çıkarması ihtimali mevcuttur. Şimdiye kadar olan en yüksek irtifadaki kuş çarpması 39 bin ft’de olmuş; kuşun cinsi bilinmiyor. Su kuşlarının göç ederken 10-20 bin ft yükseklikte uçtuğu, diğer türlerin ise genellikle 2.500 ft altında uçtukları, kazların Himalaya dağlarının bile üstünden uçarak göç ettiği biliniyor.

-Kuş çarpma kazası eğer uçak kalkarken olmuşsa uçağın geri dönüp aynı havaalanına inmesi, -eğer depoları doluysa- fazla yakıtını yere boşalttıktan sonra mümkün olabiliyor. Mesela Uzakdoğu’ya gitmek için Los Angeles’ten kalkan bir B-747-400 uçağı geri dönmek isterse tam 83 ton yakıtı Pasifik Okyanusu’na dökmek zorunda. Bu durum kara üzeri uçuşlarda olduğunda, yakıtın şehirlerin, ormanların ve insanların üzerine dökülmesi gerekmekte.

Önlemler: Türkiye’nin Asya ile Afrika arasında göç yolu üzerinde olması kuş tehdidini de artırıyor. Bunun için her havaalanında özel görevliler var ve ellerindeki imkânlara göre bu kuşları uzaklaştırmaya çalışıyorlar.
Uçuş kontrol kulesindeki görevliler, hava trafiği kadar bu kuşların da hareketlerini gözlemlemek ve tehlike yaratanları da yerdeki görevlilere ve pilotlara bildirmek zorunda…
Dünyadaki birçok havalimanında kuşlarla mücadelede doğal yöntemlerin yanı sıra teknoloji de kullanılıyor. Özel eğitimli yırtıcı kuşlar, uçakların iniş ve kalkış alanlarına yaklaşan diğer kuşları uzaklaştırıyor. Özellikle askeri alanlarda silahlı timler görev yaparken, keskin nişancılar tehlike oluşturan kuşları avlıyor. Zaman zaman da helikopter uçuşlarıyla kuşlar ürkütülüp, uzaklaştırılıyor. Ayrıca kuşları korkutmak için özel ses ve ışıklı sistemler de deneniyor. Ancak kuşların zamanla bu seslere de alışıp, tepki vermedikleri gözleniyor.

THY’nin Kuş Olayları:

13 Eylül 2008 günü saat 20.20′de İstanbul-Adana seferini yapmak üzere İstanbul’dan havalanan TK 471 sefer sayılı Boeing-738 tipi yolcu uçağı Adana’ya inişe geçtiği sırada ön tarafına kuş çarptı; futbol topu büyüklüğünde delik oluştu. Panik yaşayan yolcular, pilot ve hostesler tarafından sakinleştirildi.

26 Ocak 2009: İstanbul – Kopenhag seferini yapan Airbus 321 tipi yolcu uçağı (TK 1783) 142 yolcusu ile sabah saat 10.30′da Atatürk Havalimanı’ndan kalktı. Uçak kalkışından kısa bir süre sonra martı sürüsüne girdi. Kaptan pilot Uçuş Kontrol Kulesi’ne teknik bir arıza olduğunu belirterek geri döneceğini söyledi. Uçak, Atatürk Havalimanı’na tek motorla acil iniş yaptı; yaralanan olmadı.