Polatlı’da askeri helikopter düştü

10 Ocak 2011 günü akÅŸam saatlerinde Kara Havacılık Okuluna ait UH-1 tipi askeri helikopter gece görüş eÄŸitimi için kalkışından sonra irtibat kesildi. Gelen son mesaj, “Bulut içi oldum” idi. YoÄŸun sis nedeniyle havadan arama kurtarma çalışmaları gecikti, 5 saat sonra TuluntaÅŸ Köyü yakınlarında ulaşılan enkazda, helikopterdeki 5 kara pilot üsteÄŸmenin ÅŸehit olduÄŸu açıklandı. Bu olayda havai elektrik tellerine çarpma nedeniyle kazanın olduÄŸu da iddia edilmesine raÄŸmen bu durum doÄŸrulanmadı.

Dernek Görüşü: Elimizde kesin yargıya varabilmek için fazla veri yok, ama gene de uçuÅŸ fizyolojisi / havacılık tıbbı nosyonu ile bazı yorumlar yapabiliriz. Gece, bulut veya sis içi uçuÅŸları, havacılık vertigosu için daima bir risk olmuÅŸtur. Pilotun havadaki pozisyon algısını (spatial orientation) bozan risk unsurlarından bir baÅŸkası da gece görüş gözlükleridir (GGG). Bu gözlükler, gece uçuÅŸlarında inanılmaz avantajlar saÄŸlamakla birlikte, normalde 130 derece olan görüş açısını 40 dereceye düşürür; yani bakılan yer daha dar bir açıdan görülür. Ayrıca renk sadece yeÅŸilin tonlarından ibarettir; derinlik ve mesafe algısı da, görüş keskinliÄŸi de görece azdır. GGG kullanarak bu kısıtlılıklara giren bir pilot, ilaveten bir de sis ve gece karanlığının görüş zorluklarıyla karşılaÅŸtığında, havadaki pozisyonunu yanlış algılamaya baÅŸlayabilir; yer-gök, aÅŸağı-yukarı algıları bozulabilir. Durumu düzeltmek amacıyla verdiÄŸi sert kumandalar, hava aracında ivmeli hareketlere, bu da içkulak denge organında (vestibül) pozisyonel illüzyonlara neden olabilir. Bu durumda ilke, alet uçuÅŸuna geçmek, bozulmuÅŸ algılara göre deÄŸil, aletlerin gösterdiÄŸine göre uçuÅŸu sürdürmektir. Ama bazen bu his yanılgıları o kadar baskın olabilir ki, pilotu yanlış kumandalar vermeye zorlayabilir. Askeri havacılıkta vertigo nedeniyle olan kazaların oranı %15 kadardır ve bunların %90’ı da ölümcüldür. TSK’da bu riski azaltmak amacıyla vertigo eÄŸitim cihazları kullanılmaktadır. Bu titiz çalışmalara raÄŸmen bu elim kaza olmuÅŸtur ve “neden olmuÅŸtur?”un cevabını aramak zorundayız. Bu olayda Ä°sviçre Peyniri ÅŸemasındakine benzer tarzda üç risk unsuru aynı hizaya gelmiÅŸ gibi görünmektedir: Gece, sis ve GGG… Belki dördüncü bir unsur da, helikopterde tecrübeli ve daha rütbeli bir pilotun bulunmaması olabilir.