BÃœLTEN YAZILARI — 22 Mayıs 2012 at 12:14

Melatonin

by

Melatonin, özellikle gece saatlerinde hipofizden salgılanan ve Triptofan’dan sentez edilen bir hormondur (N-acetyl-5 methoxytryptamine). Triptofan gündüz Serotonin’e döner, Serotonin de Melatonin’e evrilir. Hipofizden salgılanması çocuklarda fazla olup orta ve ileri yaşlarda giderek azalır. Melatonin bitkisel gıdalar içinde yulaf, arpa, pirinç, mısır, zencefil, domates ve muzda bulunur. İlaç olarak verilen Melatonin’in özellikle jet lag ve yaşlı uykusuzluğuna faydası olduğu söylenmektedir. Keza, migren, Alzheimer, Parkinson, hipertansiyon ve kanser profilaksisi (meme, karaciğer, beyin) için yararlı olduğu ileri sürülmüştür. Tehlikeli serbest radikallere karşı antioksidan olarak ve anti-aging için de kullanılmakta olmasına rağmen, bütün bunlar bilimsel olarak kanıtlanmış değildir. Bu nedenle FDA ve Amerikan Uyku Kurumu (National Sleep Foundation) tarafından ilaç olarak onaylanmamaktadır. Ayrıca bu ilaçların inek beyin ekstrelerinden elde edildiği ve bazı hayvan beyin hastalıklarını taşıması olasılığı üzerinde durulmaktadır (2).

Hazırlayan : Doç Dr Muzaffer Çetingüç 

 

 

Yan etkiler: Uykululuk, baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, mide krampları, bulantı, dizoryantasyon, hormonal düzensizlik, libido azalması, oligospermi, jinekomasti, kâbuslu rüyalar… Prozac benzeri antidepresanlarla birlikte verilmemesi ve vasıta kullanımının kısıtlanması önerilmektedir. Uzun vadeli yan etkiler bilinmemektedir.

 

Havacılıkta Melatonin

Plasebo kontrollü çalışmalarda yolcularda jet lag’e bağlı uykusuzlukları düzelttiği gösterilmiş olmakla birlikte, uçuş ekiplerinde etkinliği kanıtlanamamıştır (4). Uyku düzenleyicisi olarak verilen bir ilacın, uyku kalitesini düzeltmesinden başka, sonraki yan etkilerinin performansı bozması da önemli bir sorundur. Askeri havacılıkta uzun operasyonlarda bazen uçuş ekiplerinin sonraki görevler öncesinde kaliteli bir uyku uyuması gerekir ve bu amaçla bazı uyku ilaçları kullanılır. Pilotlara temazepam, zopiklon, zaleplon ve melatonin verilerek yapılan bir çalışmada, melatonin sonrası performans bozukluğunun diğerlerine göre daha az olduğu belirlenmiştir (3). Astronotların uyku problemi üzerine olan etkisini irdeleyen bir başka araştırmada ise, uyku süresi ve kalitesi üzerine etkisiz olduğu sonucu alınmıştır (2). Bugün olası yan etkileri nedeniyle uykusuzluk veya jet lag için uçuş ekiplerine melatonin verilmesi havacılık otoriteleri tarafından onaylanmamaktadır (1,4).

           

Kaynaklar:

  • 1. Campbell RD, Bagshaw M. Human Performance and Limitations in Aviation, 3rd ed. Cornwall: Blackwell Science; 2002:77
  • 2. DeHart RL, Davis JR. Fundamentals of Aerospace Medicine. 3rd Edit. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 2002 Chapter 19 p.434, 552, 608
  • 3. Paul MA, Gray GW, Kenny G, Pigeau RA. A comparison of the impact of zaleplon, zopiclone, temazepam and melatonin on psychomotor performance. AsMA 74th Annual Scientific Meeting, 2003 San Antonio, Abs. #100
  • 4. Simons M, Valk PJ. Melatonin for commercial aircrew? AsMA 79th Annual Scientific Meeting, 2008 Boston, Abs. #57
Yorumlar